Kişilerarası ilişkilerde oldukça önemli olan empati, başkalarının fikir ve davranışlarını anlamayı kolaylaştırır. Çocuklar doğuştan gelen empati becerisine sahip olup çevrelerinden de öğrenebiliyor. Bireysel farklılıkların, duyguların ve olayların farkında olan minikler, bu beceriyi zaman içerisinde geliştirebiliyor. Çocuklarda empati becerisi, onların sosyal ortamlarda zaman geçirmesi ya da ebeveynlerin duyarlı olması ile kazandırılıyor.
Çocuklarda Empati Gelişiminin Aşamaları Nelerdir?
Çocuklar empati kurmayı aile, bakım veren kişiler ve sosyal çevreden öğrenir. Anne ve babaların yüksek empati duygusu, duyarlı çocuklar yetiştirmelerini sağlar. Duygularına saygı duyulduğunu hissederek büyüyen çocuklar, diğer insanların yaşadıklarına karşı da farkındalık geliştirir. Miniklerde empati gelişiminin aşamaları şöyle;
- 1-2 yaş arası; yaşadığı duyguları anlama ve çevresindeki kişilerin davranışlarını taklit etme,
- 2-3 yaş arası; duyguları taklit etmeye başlama,
- 3-5 yaş arası; kendi düşünce ve duygularının başkalarından farklı olduğunu görme ve onlara yardım etme,
- 6-9 yaş arası; dilin ve soyut düşünme yeteneğinin gelişiminin empati yeteneğini artırması,
- 10-12 yaş arası; soyut düşünme becerisi ile tanımadığı kişilere karşı empati geliştirme.
Empati Egzersizleri Nelerdir?
Yaşamın ilk birkaç yılında başlayan empati, çocuklarda anne ve babanın gösterdiği sempati ve özen ile sağlanır. Bebekler, doğumdan sonraki ilk yılda kendini değerli hissedip ebeveynlerinin onları her zaman koruyup sevgi göstereceğine inanır. 18 ile 24 ay arasında gelişen “ben” kavramı, başkalarını düşünüp anlama ile devam eder. Çocuklarda empati egzersizleri;
- Rol yapma oyunları: Çocukların diğer insanların yerine geçmesi, onların bakış açısını görmelerini sağlar.
- Dilemma Discussions: Çocuklar ile etik konuları tartışmak ve bazı konular üzerinde karar vermek, onların başkalarının duygu veya düşüncelerine saygı duymasına yardımcı olur.
- Storytelling: Öykü anlatma, çocukların olaylara farklı perspektiflerden bakmalarını sağlar.
Bu empati egzersizleri, çocukların duygusal zekalarını geliştirir. Birlikte çalışmalarını, paylaşmayı ve etkileşimde bulunmayı sağlar. Miniklerin yaşıtlarına ve büyüklerine karşı duyarlı ya da saygılı olmaları kolaylaşır.
Çocuklarda Empati Yeteneğini Geliştirmek İçin Ebeveynlere Öneriler Nelerdir?
Çocukların birinci rol modeli olan ebeveynler, özenli bir tavır sergileyerek onların empati duygularını geliştirebiliyor. Çocuklarda empati becerisini geliştirebilmek için ebeveynlere düşen bazı görevler;
- Çocukların duygu veya davranışlarını anlamaya çalışarak isteklerine cevap verebilirsiniz.
- Doğduğu andan itibaren özel hakları ya da sınırları olduğunu bilerek saygı göstermeniz gerekir.
- Yaşanan durumlar karşısında gerçekçi veya doğal tutumlar sergileyebilirsiniz.
- Doğaya, hayvanlara veya insanlara saygı duyduğunu gösterip model oluşturmalısınız.
- Olayları çocuklarınızın gelişim seviyesine göre basitleştirip aktarmalısınız.
- Onları eleştirmeden ya da yargılamadan dinleyerek kendilerini güvende hissetmelerini sağlayabilirsiniz.
- İnsanlara güler yüzlü veya hoşgörülü davranarak, çocuklarınızı iyilik yapmaları için destekleyebilirsiniz.
- Negatif ya da pozitif duyguları isimlendirip öz farkındalıklarını geliştirmelerine yardımcı olabilirsiniz.
Empati Eksikliği Neye Yol Açar?
Empati eksikliği, çocukların benmerkezci olmalarını sağlar. Dengeli bir empati becerisi ise, bireylerin başkalarına zarar vermeden karar almasına, anlayışlı davranışlar sergilemesine veya onaylanma kaygısına girmemesine destek olur. Yaşıtları ile ilgili sorun yaşamaya başlayan minikler, yetişkinlikte sosyal ya da duygusal problemler ile karşılaşır.
Arkadaş edinme, iş birliği yapma ya da problem çözme gibi becerilerinin gelişimini yavaşlatır. Empati eksikliği yaşayan çocuklar, yetişkinliğe geçiş döneminde orantısız şiddet eylemleri, madde bağımlılığı ve okulu terk etme gibi suçlara yatkın olabilir.
Empati Geliştirmenin Önemi Nedir?
Çocuklarda empati gelişimi, küçük yaşlarda başlayıp sosyal çevre ve ebeveynler ile geliştirilir. Bu beceri gelişiminin öneminin;
- Duygusal zekanın gelişimine teşvik,
- Sosyal ilişkileri iyileştirme,
- Sosyalleşmeye katkı,
- Sağlıklı bir özgüven oluşumu,
- İnsan ilişkilerinde güçlü bağlantılar oluşturma,
- Akranları ile iletişim kurma,
- Hoşgörü, sabır, merhamet ve paylaşım kavramlarını öğrenme,
- Pozitif yaklaşımlarda bulunma,
- Adil olma ya da sorumluluk bilinci gibi birçok değeri öğrenmesinde faydası bulunur.
Çocuklarda empati hakkında, daha geniş bilgi almak veya randevu için bize ulaşabilirsiniz.
“Blog yazıları bilgilendirme amaçlıdır. Tıbbi tavsiye veya tedavi yöntemi olarak değerlendirilmemelidir.”
