Yaşamın gerçeği olan kayıp ve yas süreci, yetişkinler kadar çocuklar için de zorlayıcı bir durumdur. Çocuklarda Yas Süreci durumunda aile, arkadaş ve öğretmenlerin davranışları ile birlikte profesyonel yardım da alabilirler. Kişiye göre değişen bu durum, belirgin farklılıklara neden olabiliyor. Kayıp yaşayan çocukların aile ve sosyal çevreleri tarafından desteklenmeye ihtiyacı vardır.
Çocuğa Ölüm Haberi Verirken Dikkat Edilmesi Gereken Kriterler Nelerdir?
Hayatın ayrılmaz bir parçası olan kayıp ve yas, her an yaşanabilir. Bireysel özelliklerine göre farklılık gösteren bu aşamada çocukları anlamak ve duygularını ifade etmelerini sağlamak gerekir. Çocuklara ölüm haberini verirken sergilenmesi gereken yaklaşım şöyle olabiliyor;
- Çocukların vereceği tepkilere zaman ve olanak tanınması önemlidir.
- Açık ve net ifadeler kullanılarak anlatılabilir.
- Onlar, süreci gerçek ve somut bir hâle getirmeye ihtiyaç duyar.
- Yetişkinlerin aşırı tepki vereceği açıklanarak hazırlanabilir.
- Yetişkinlerin yas sürecini çocuklarla birlikte geçirmesi tavsiye edilir.
- Ev ve okul düzenini devam ettirmesi atlatmalarına yardımcı olur.
Yaş Grubuna Göre Çocuklarda Yas Süreci Nasıl Olur?
Çocukların büyük bir çoğunluğu 18 yaşına gelmeden önce yas sürecini deneyimlemek zorunda kalıyor. Çocukların yas algısı onların yaşına göre değişiyor. Çocuklarda yas süreci algısı:
- 4 yaşından önce, ölüm kavramını algılayamazlar. Bu yüzden, ayrılığa duygusal tepkiler verirler.
- 4-6 yaş arasında, ölümün sürekliliği kavranır. Sebep-sonuç ilişkisi anlaşılmadığı için soru sorabilirler.
- 6-8 yaş aralığında, ölümün evrenselliği ve engellenemezliği anlaşılıyor.
- 9-11 yaş arasında, ölüm kavramı soyutlaşır. Ritüeller ile üzüntüden kaçınabiliyor.
- 12-14 yaşında, yası güçlü bir biçimde hissederler. Kalabalık içerisinde duygularını dile getirmekten rahatsız olabilirler.
- 15-17 yaş aralığında ise, üzüntü ve acı veren anılar sıklıkla düşünülebiliyor. Bağımsızlıkla mücadele edememekten korkabilirler.
Kaybın Ardından Çocukların Verdiği Tepkiler Nelerdir?
Normal bir yas sürecinin evreleri; şok, protesto, ümitsizlik ve ayrılmadan meydana gelebiliyor. Her bir aşamada farklı duygular ve tepkiler gösterebiliyor. Her çocuğun tepki şiddeti değişebiliyor. Kaybın hemen ardından, duygusal patlamalar yaşayabiliyor. Yüksek sesle isyan edip, ağlama krizine girip, öfkelenebiliyor. Çocuklarda yas süreci durumunda verilen genel tepkiler:
- Şok ya da inanamama,
- Korku, kaygı veya endişe,
- Uyku sorunları,
- Dikkat çekmek için yapılan bazı davranışlar,
- Öfke hissetme ya da gösterme,
- Kendini çevresinden soyutlaması,
- Olayları yeniden yaşama,
- Suçluluk veya utanma duygusu,
- Dikkat dağınıklığı,
- İçe kapanma,
- Okul sorunları,
- Baş ağrısı veya mide bulantısı gibi fiziksel şikâyetler yaşama.
Yas Süreci Yaşayan Çocuğa Nasıl Davranılır?
Çocuklarda yas süreci, bazı zorlukları beraberinde getirebiliyor. Duygularını yaşamalarına izin verip onlara destek olmak gerekir. Çocuğa nasıl yaklaşılmalıdır? sorusuna yanıt olarak:
- Soru sormalarına izin vermek, his veya düşünceleri hakkında konuşmak oldukça önemlidir.
- Yaşlarına uygun bir dil kullanıp net ya da anlaşılır cümleler kurulabilir.
- Empati gösterip çocuğun hissettiği acıyı anlayabilirsiniz.
- Bu durumun yaşam akışının bir parçası olduğunu anlatabilirsiniz.
- Yalnız hissetmemesini sağlayarak yardımcı olabilirsiniz.
- Çocuğun yas sürecini kendi ihtiyaçlarına uygun olarak deneyimlemesine izin verebilirsiniz.
- Zorla paylaşma veya belirli bir şekilde hissetmesini vurgulamak zarar verebiliyor.
Çocuklarda Yas Süreci için Ailelere Tavsiyeler Nelerdir?
Kayıp sonrası çocuğun yakınlarından veya yaşadığı evden uzaklaştırılmaması öneriliyor. Duygularını o anda yaşamasına izin vermek, yas sürecini kolay bir şekilde atlatmasına destek olur.
Yas süreci yaşayan bir çocuğun ailesine bazı öneriler hazırlanır. Onların çevresindeki kişilerin aşırı tepki vermesini önlemek yardımcı olur. Tepkilerinin yargılanmaması gerekir. Aşırı tepki veren bir çocuğa karşı sabırlı davranma, ona destek olma anlamına gelir. Onun yanında olduğunuzu belirtip duygularını paylaşmasını sağlayabilirsiniz. Okul öncesi çocukların cenaze törenine gitmesine izin verilmemeli. Ancak, okul çağındaki çocukların kendi isteğine bırakılabiliyor. Sorularının yanıtlarını bilmediğinizi veya araştırabileceğinizi söyleyebilirsiniz. Çocuğunuzun zorlu yas süreci devam ediyorsa, alanında uzman bir psikologdan destek alabilirsiniz.
Çocuklarda yas süreci hakkında, daha geniş bilgi almak veya randevu için bize ulaşabilirsiniz.
“Blog yazıları bilgilendirme amaçlıdır. Tıbbi tavsiye veya tedavi yöntemi olarak değerlendirilmemelidir.”
